বাংলাদেশের ময়মনসিংহের অনন্য প্রত্নতাত্ত্বিক নিদর্শন মুক্তাগাছার জমিদারবাড়ি
রাইজিং বেঙ্গল ঢাকা ব্যুরো: বাংলাদেশের প্রাচীন জমিদারবাড়িগুলোর অন্যতম একটি মুক্তাগাছার জমিদারবাড়ি। শ্রীকৃষ্ণ আচার্যের পূর্বপুরুষেরা ছিলেন বগুড়ার অধিবাসী। ১৭২৭ সালে শ্রীকৃষ্ণ আচার্য চৌধুরী আলাপসিং পরগনার বন্দোবস্ত লাভ করেন নবাব আলীবর্দী খাঁর কাছ থেকে। তখন তিনি এখানে বসবাসের জন্য মনস্থির করেন। আলাপসিং পরগনার বিভিন্ন জায়গা ঘুরে ঘুরে দেখেন।
পরে মুক্তাগাছা জায়গাটি পছন্দ করেন। এখানে বিশেষভাবে উল্লেখ্য, আজকের মুক্তাগাছা তৎকালীন সময়ে আলাপসিং পরগনার অধীনে ছিল। ঐতিহাসিক মুক্তাগাছা জমিদারির প্রতিষ্ঠাতা শ্রীকৃষ্ণ আচার্য চৌধুরীর তৃতীয় উত্তরপুরুষ রঘুনন্দন আচার্য চৌধুরী নিঃসন্তান ছিলেন। অথচ পিতৃতান্ত্রিক সমাজের সাংগঠনিক কাঠামো অনুযায়ী, সম্পত্তি সংরক্ষণে সক্ষম একটি পুত্রসন্তান ভীষণভাবে প্রয়োজন। তাই গৌরীকান্ত আচার্য চৌধুরীকে দত্তক নিলেন রঘুনন্দন। মৃত্যুর আগে তাঁর হাতে জমিদারির ভার অর্পণ করেন।
জমিদার গৌরীকান্ত আচার্য চৌধুরীর প্রতিও সদয় ছিল না ভাগ্য। সন্তানহীন অবস্থায় অকালপ্রয়াণ ঘটে তাঁরও। গৌরীকান্তের বিধবা স্ত্রী বিমলা দেবী দত্তক নিলেন কাশীকান্তকে। কাশীকান্তের ভাগ্যদেবীও ছিলেন অপ্রসন্ন। দীর্ঘ রোগযন্ত্রণায় ভুগে সন্তানহীন অবস্থায় পরলোকগমন করলেন তিনিও। তাঁর বিধবা পত্নী লক্ষ্মী দেবী আচার্য চৌধুরানী পূর্বসূরিদের পথ অনুসরণ করে দত্তক নিলেন চন্দ্রকান্তকে। এক্ষেত্রেও চন্দ্রকান্তও অতিদ্রুত ত্যাগ করলেন পৃথিবীর মায়া। তবে হাল ছাড়লেন না লক্ষ্মী দেবী। পুনরায় দত্তক নিলেন এবং কুলগুরুর সামনে মহাসমারোহে লক্ষ্মী দেবী নতুন নাম রাখলেন পুত্রের— সূর্যকান্ত আচার্য চৌধুরী।
সূর্যকান্ত আচার্য চৌধুরীর শাসনামলে ব্রহ্মপুত্র তীরবর্তী জনপদে যুক্ত হলো এক সোনালি অধ্যায়। প্রায় ৪১ বছর জমিদারি পরিচালনার প্রশস্ত প্রেক্ষাপটে বহু জনহিতকর কাজ করলেন তিনি। ময়মনসিংহে স্থাপন করেন বেশকিছু নান্দনিক স্থাপনা। ঊনবিংশ শতকের শেষভাগে ময়মনসিংহ শহরের কেন্দ্রস্থলে নয় একর ভূমির ওপর একটি অসাধারণ দ্বিতল ভবন নির্মাণ করলেন সূর্যকান্ত। নিঃসন্তান সূর্যকান্তের দত্তক পুত্র শশীকান্ত আচার্য চৌধুরীর নামে এই ভবনের নাম রাখা হলো "শশী লজ"।
অপরুপ স্থাপত্যের সৌন্দর্যমন্ডিত এই ভবনটি ১৮৯৭ সালের ১২ জুন গ্রেট ইন্ডিয়ান ভূমিকম্পে বিধ্বস্ত হলে অত্যন্ত ব্যথিত হন সূর্যকান্ত আচার্য চৌধুরী। ১৯০৫ সালে ঠিক একই স্থানে নতুনভাবে শশী লজ নির্মাণ করেন পরবর্তী জমিদার শশীকান্ত আচার্য চৌধুরী।
বাড়িটির আশেপাশে রয়েছে বেশকিছু দুষ্প্রাপ্য ও প্রাচীন গাছগাছালি, আছে দুষ্প্রাপ্য নাগলিঙ্গম, যা তখন হাতির খাবার হিসেবে ব্যবহৃত হতো। আছে পদ্মবাগান। বর্তমান বাংলাদেশের ময়মনসিংহ শহরের কেন্দ্রস্থলে ব্রহ্মপুত্র নদের অদূরে রাজবাড়িটি অবস্থিত। ১৯৫২ সাল থেকে শশী লজ ব্যবহৃত হচ্ছে মহিলা শিক্ষক প্রশিক্ষণ কেন্দ্র হিসাবে।
অনিন্দ্য সুন্দর, অপরুপ এই লজটি, যা নব্বইয়ের দশকে বাংলাদেশের জনপ্রিয় ঔপন্যাসিক হুমায়ুন আহমেদ 'অয়োময়' নাটকের শ্যুটিং এ ব্যবহার করা হলে পরবর্তীতে "জমিদারবাড়ী" হিসেবে ব্যপক পরিচিতি পায়।
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.