ভালো নেই ভেনেজুয়েলা
দীর্ঘদিন ধরে অর্থনৈতিক অচলাবস্থার শিকার ল্যাটিন আমেরিকার এই দেশটি। প্রায় প্রতিদিনই রাজধানী ‘কারাকাস’ প্রত্যক্ষ করছে অবরোধ, আন্দোলন, প্রতিবাদ দেশে মু্দ্রাস্ফীতি নামতে নামতে প্রায় শূন্যে নেমে এসেছে দেশের মুদ্রা ‘ভেনেজুয়েলান বলিভারে’ র মূল্যেরও তথৈবচ অবস্থা দেশে নেই পর্যাপ্ত খাবার দীর্ঘদিন ধরে নেই নতুন কোনো বিনিয়োগের দিশা অথচ কালোবাজারি আর দুর্নীতি আকাশ ছুঁয়েছে। অন্যদিকে সরকারের নীতি নিয়ে প্রতিবাদ আন্দোলনেরও পূর্ণ স্বাধীনতা নেই।
অথচ সবকিছু ঠিকই ছিল। ১৯৯৯ সালে হুগো শাভেজ দেশের শাসনভার হাতে নেওয়ার পর দেশের অবস্থা অনেকটাই বদলাতে সফল হন। দেশের কোণায় কোণায় খোলা হয় ‘ফ্রি মেডিক্যাল ক্লিনিক’। প্রায় সবকিছুতেই দেওয়া শুরু হয় ভর্তুকি। শিক্ষাব্যাবস্থাতেও প্রচুর পরিবর্তন আনা হয়। রাষ্ট্রপুঞ্জের তথ্য বলছে, দেশের দারিদ্র প্রায় ২০% কমিয়ে আনতে সফল হন হুগো শাভেজ। সে সাথে বিশ্বের অন্যান্য সমাজতান্ত্রিক দেশের মতই দেশের সমস্ত ভারী শিল্পকে একে একে রাষ্ট্রের আওতাধীন করে ফেলেন প্রেসিডেন্ট। ভেনেজুয়েলান অর্থনীতির মূল চালিকাশক্তি হল খনিজ তেল। সেই খনিজ তেলের পুরোটাই রাষ্ট্রের নিয়ন্ত্রণে আনেন তিনি।
তবে লাগাতার জনকল্যাণমুখী প্রকল্পের নাম করে একের পর এক ভর্তুকি সেই সঙ্গে অত্যধিক আমলাতন্ত্রের উপর নির্ভরশীলতার ফলে প্রশাসনে লাগামছাড়া দুর্নীতির জন্যই ভেনেজুয়েলার সর্বনাশের শুরু। যার রাশ ক্রমশই আলগা হয়েছে। ফলে সময়ের সঙ্গে প্রেসিডেন্ট শাভেজ ২০১০ এ ‘ইকোনমিক ওয়ার’ ঘোষণা করতে বাধ্য হন। পরে তিনি মারা যাওয়ার পর নিকোলাস মুদরোর নেতৃত্বাধীন সরকারও সেই একই পথে হাঁটে। এদিকে দারিদ্র আর বেকারত্বের বৃদ্ধির ফলে বৃদ্ধি পেয়েছে অপরাধ প্রবণতা। অন্যদিকে সরকারের দমন পীড়ন নীতির ফলে সাধারণ মানুষের অবস্থাও খুবই সঙ্গীন। তাদের চাই খাদ্য, বস্ত্র, বাসস্থান এবং স্বাধীনতা। কিন্তু প্রেসিডেন্ট অনড়। তার বিরুদ্ধে অভিযোগ শেষ নির্বাচনে কারচুপির। এদিকে ভেনেজুয়েলা নিয়ে আন্তর্জাতিক স্তরেও টানাপোড়েন অব্যাহত। রাশিয়া সহ সমাজতান্ত্রিক দেশগুলোর অভিযোগ মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র মুদুরোকে হটিয়ে তাদের প্রিয়পাত্র জুয়ান গেরার্দোকে কারাকাসের তখতে দেখতে চায়। অন্যদিকে মার্কিন জোটের অভিযোগ রাশিয়া ভেনেজুয়েলার অভ্যন্তরীণ বিষয়ে হস্তক্ষেপ করে ল্যাটিন আমেরিকায় সাবেক সোভিয়েত ইউনিয়েনের প্রভাব পুনরায় ফিরিয়ে আনতে চায়। এই দুই চাপে আদপে ক্ষতি ভেনেজুয়েলার অতি সাধারণ মানুষেরই।
শিবাজী প্রতিম
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.