বটিকা ইন্ডিকা নয়, ভারতীয় মহাকাশযাত্রীদের জন্য বিশেষভাবে প্রস্তুত হচ্ছে ২২ রকম দেশী খাদ্য
ইন্ডিয়ান স্পেস রিসার্চ অর্গানাইজেশনের (ইসরো – ভারতীয় মহাকাশ গবেষণা সংস্থা) ২০২১ সালে প্রথম মহাকাশে মানব মিশন গগনযান পাঠানোর কথা রয়েছে। এই অভিযানের জন্য ইসরো দেশজুড়ে চারজনকে বেছে নিয়েছে যারা এই মিশনের মাধ্যমে চাঁদে যাবে। এই চার নভোচারীদের বিশেষ প্রশিক্ষণের জন্য এই মাসের তৃতীয় সপ্তাহে রাশিয়ার উদ্দেশ্যে রওনা হওয়ার কথা রয়েছে।
ভারতীয় নভোযাত্রীরা মহাকাশে কিভাবে জীবনধারণ করবেন তা জানার ইচ্ছে ভারতের মানুষের নিশ্চয়ই রয়েছে। এই প্রতিবেদনে আমরা আপনাকে জানাব নভোযাত্রীরা মহাকাশে থাকাকালীন কীরকম খাবারের মাধ্যমে জীবনধারণ করবেন।
বাঙালি পাঠক নিশ্চয়ই প্রফেসর শঙ্কুর মহাকাশযাত্রার বিবরণের সঙ্গে পরিচিত। মহাকাশে শঙ্কুর জীবনধারণের উপায় ছিল ক্ষুধা তৃষ্ণা নিবারক বড়ি বটিকা ইন্ডিকা। কিন্তু এ তো আর কল্পবিজ্ঞানের গল্প নয়, তাই নভোচারীদের জীবনযাপনের জন্য এমন খাবারই দরকার যাতে মহাকাশে তাঁদের কোনরকম অসুবিধার সম্মুখীন না হতে হয়।
মহীশুরের ডিফেন্স ফুড রিসার্চ ল্যাবরেটরি (ডিএফআরএল – ডিফেন্স ফুড রিসার্চ ল্যাবরেটরি) এই মহাকাশ মিশনের জন্য ২২ ধরণের খাবার তৈরি করেছে। এর মধ্যে হালকা খাবার, উচ্চ শক্তি উৎপন্নকারী খাবার, ড্রাই ফ্রুটস এবং ফল অন্তর্ভুক্ত। এই খাবার পদগুলিকে মহাকাশযাত্রীদের জন্য উপযুক্ত কিনা তা তদন্তের জন্য ইসরোতে প্রেরণ করা হয়েছে।
ইসরোর একদল বিজ্ঞানী এই খাবারের বিষয়ে গবেষণারত। ভারতীয়দের পছন্দসই স্বাদের কথা মাথায় রাখা হচ্ছে খাবার প্রস্তুতিতে। থাকছে খাবার গরম করার বিকল্পও। মহাকাশে খাবার গরম করার জন্য একটি যন্ত্র সরবরাহ করা হচ্ছে, যার মাধ্যমে প্রায় ৯২ ওয়াট বিদ্যুৎ দিয়ে খাবার গরম করা যায়।
এই ডিভাইসটি ৭০ থেকে ৭৫ ডিগ্রি পর্যন্ত খাবার গরম করতে সক্ষম। এরকম ভাবে প্রস্তুত খাবার স্বাস্থ্যকর এবং এক বছর পর্যন্ত স্থায়ী হতে পারে।
খাবারের তালিকাতে থাকছে ইডলি, সম্বর আনারস এবং কাঁঠাল দিয়ে তৈরি স্ন্যাকস এমনকী চিকেনের পদ এবং বিরিয়ানিও। বিশেষভাবে প্রস্তুত প্যাকেট খোলার পরে ২৪ ঘন্টার মধ্যে খাবারটি খেয়ে নিতে হবে। প্যাকেট খুললে এটি সাধারণ খাবারের মতো হয়ে যায়।
ডিএফআরএলে মহাকাশ মিশনের জন্য প্রস্তুত প্রতিটি খাবার নাসার নির্ধারিত কড়া নিয়ম অনুসারে তৈরি করা হবে। নভোচারীদের খাবারে কোনওরকম জীবাণু থাকা উচিত নয়। খাবার স্টেরিলাইজকরণ থেকে শুরু করে বিভিন্ন খুঁটিনাটি ব্যাপারে খুব নির্দিষ্ট মানদণ্ড রয়েছে।
এমন কী ছোটো প্লেট আর চামচ এর উপরও নিষেধাজ্ঞা রয়েছে। ডিএফআরএল ১৯৮৪ সালে প্রথম ভারতীয় মহাকাশ মিশনে রাকেশ শর্মার জন্য খাবারও প্রস্তুত করেছিল। মহাশূন্যে ব্যবহৃত খাবারগুলি পৃথিবীর সর্বোচ্চ রণক্ষেত্র সিয়াচেনে সৈন্যদের যে খাবার সরবরাহ করা হয় এমনকী তার থেকেও একেবারেই আলাদা।
ছবি সৌজন্য: টুইটার
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.