এক বরফঢাকা নভেম্বর ও গিরিপথের রক্ষক ভারতমাতার বীর সন্তানরা
–বন্যা ব্যানার্জী
১৯৬২ সালের নভেম্বর মাস। বরফ ঢাকা লাদাখের চুশূল উপত্যকা গুলির শব্দে অনুরণিত হয়ে উঠল। চীনা সেনাবাহিনীর প্রায় ছয় হাজার সৈন্য আক্রমণ করেছিল ভারত। এই অংশের সুরক্ষায় ছিলো ১২০ জন ভারতীয় সেনা। তীব্র শীতের মাঝে চীনা সেনাবাহিনী লাদাখের রেজ্যাং লা দিয়ে অনুপ্রবেশ শুরু করে। কৌশলগতভাবে গুরুত্বপূর্ণ এই অঞ্চলের সুরক্ষার দায়িত্বে ছিলেন সেনাবাহিনীর প্রাচীনতম রেজিমেন্ট ১৩ কুমায়ুনের কোম্পানী লিডার মেজর শয়তান সিংয়ের হাতে।
ভারতীয় সেনাবাহিনী মূলত এই যুদ্ধে চীনা সেনাদের বিরুদ্ধে যুদ্ধ করেছিল ৩০৩ রাইফেল দিয়ে। কিছু সৈন্যের কাছে স্বয়ংক্রিয় মেশিনগান ছিল। উচ্চ উচ্চতার কারণে, ভারতীয় সেনাবাহিনীর কাছে চীনা সেনাবাহিনীর আক্রমণ মোকাবিলার জন্য একটিও ভারী অস্ত্র ছিল না। সৈন্যদের গরম পোশাকও ছিল না। এমনকী অনেক সৈনিকের পায়ে জুতো অবধি ছিল না। গুলির সংখ্যাও ছিলো সীমিত।
এই সৈনিকদের অবস্থান ছিলো একটি পাহাড়ের পিছনে। তাই তাদের সহায়তার জন্য পিছন থেকে কামান দাগা যায়নি। কামান দাগলে পাহাড় ভেঙে উল্টে সেই সৈনিকদের ক্ষতির সম্ভাবনা ছিলো ষোলোআনা। উপরন্তু সামনে থেকে তারা শত্রুদের কামানের নিশানায় ছিল।
বাইরে তখন প্রচন্ড তুষারপাত। বরফঢাকা উপত্যকার উপযোগী কাপড়ও ছিল না এই রেজিমেন্টের সেনাদের। মাইনাস তাপমাত্রার কারণে, ভারতীয় সেনাবাহিনীর বেশিরভাগ অস্ত্র কাজই করেনি। এত প্রতিকূলতা সত্ত্বেও তারা চীনা সেনাবাহিনীর কাছে আত্মসমর্পণের পরিবর্তে যুদ্ধে যাওয়ার সিদ্ধান্ত নেয়।
তাদের অদম্য সাহস ও বীরত্বের জন্য খ্যাত, ভারতীয় সেনাবাহিনীর এই সাহসী সৈন্যরা চীনা সৈন্যদের সংখ্যা বা তাদের আধুনিক অস্ত্র ইত্যাদির পরোয়া না করে রেজাং লাকে চীনা সৈন্যদের কবরস্থান করে দেন।
মেজর শয়তান সিংয়ের বাহিনীর প্রতিটি মানুষ, শেষ নিঃশ্বাস অবধি মরণপণ লড়াই করেছিল। অদম্য সাহসের পরিচয় দিয়ে ১৩ কুমায়ুনের ১২০ জন সৈন্য ১৩০০ চীনা সেনাকে নিকেশ করেছিল।
ভারতীয় সেনাবাহিনীর এই সাহসী সেনারা চীনের বিশাল সেনাবাহিনীর সামনে শেষ বুলেট পর্যন্ত লড়াই করেছিলেন। এই সময়কালে মাতৃভূমিকে রক্ষা করতে গিয়ে ১১৪ জন সেনা শহীদ হন, এবং ছয় সৈন্যকে চীনা সেনাবাহিনী বন্দী করে।
তবে, বন্দী হওয়া সমস্ত সৈন্য অলৌকিকভাবে চীনা সেনাবাহিনীর খপ্পর থেকে পালিয়ে আসে। এই সৈন্যদলটি পরে পাঁচটি বীর চক্র এবং চারটি আর্মি মেডেল লাভ করে।
অদম্য সাহস এবং নেতৃত্বের দক্ষতার জন্য মেজর শয়তান সিংকে মরণোত্তর সর্বোচ্চ সামরিক সম্মান পরমবীরচক্র প্রদান করা হয়েছিল।
রেজাং লা জম্মু ও কাশ্মীর রাজ্যের লাদাখ অঞ্চলের চুশূল উপত্যকার একটি পর্বতমালা। এটি ১৯৬২ সালের যুদ্ধে ১৩ কুমায়ুন স্কোয়াডের শেষ ফ্রন্ট ছিল। এটি রেজাং লা ওয়ার নামে পরিচিত।
ছবি সূত্র: সোশ্যাল মিডিয়া
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.
Anim pariatur cliche reprehenderit, enim eiusmod high life accusamus terry richardson ad squid. 3
wolf moon officia aute, non cupidatat skateboard dolor brunch. Food truck quinoa nesciunt laborum
eiusmod. Brunch 3 wolf moon tempor, sunt aliqua put a bird on it squid single-origin coffee nulla
assumenda shoreditch et. Nihil anim keffiyeh helvetica, craft beer labore wes anderson cred
nesciunt sapiente ea proident. Ad vegan excepteur butcher vice lomo. Leggings occaecat craft beer
farm-to-table, raw denim aesthetic synth nesciunt you probably haven't heard of them accusamus
labore sustainable VHS.